DİMDEG - TCG Derya (A-1590)

Tarihçe

Türk Deniz Kuvvetleri'nin artan etkinliği beraberinde gelişen lojistik ile ikmal ihtiyacının karşılanması, açık deniz kabiliyetlerinin geliştirilmesi, muharebe destek imkanının artırılması, ulusal ve uluslararası görev kuvvetlerine etkin katılım başta olmak üzere insani yardım faaliyetlerinin desteklenmesi, ayrıca malzeme nakli gibi amaçlar doğrultusunda Denizde İkmal ve Muharebe Destek Gemisi (DİMDEG) Projesi ilk kez 2000'li yılların sonlarına doğru gündeme gelmeye başladı. DİMDEG için ilk somut adım 2011 yılında Deniz Kuvvetleri Komutanlığı tarafından Dizayn Proje Ofisi Müdürlüğü'ne (DPO) verilen tasarım direktifi ile atıldı. DPO kendisine verilen direktif dahilinde DİMDEG'in ön ile kontrat tasarımını gerçeleştirdi ve detay tasarım ile inşa faaliyeti yüklenicide olacak şekilde projeye devam edildi. Ayrıca Savunma Sanayi Başkanlığı (SSB) tarafından çeşitli tasarım süreçlerinin tamamlanmasına ilişkin 01 Ekim 2012'de STM ile de bir anlaşma yapıldı.

DİMDEG'in detay tasarım ve inşası için SSB tarafından, yeni gelişen isteklerin de dahil olduğu Teklife Çağrı Dosyası (TÇD) 2016 yılında yayınlandı. TÇD'yi alan olan Sedef ile Sefine tersaneleri proje için tekliflerini SSB'ye sundu ve 31 Ocak 2018'deki Savunma Sanayi İcra Komitesi kararları doğrultusunda projede ana yüklenici Sefine Tersanesi oldu. 10 Temmuz 2018'de SSB ile Sefine Tersanesi arasında DİMDEG Tedarik Sözleşmesi imzalandı. Projede Sefine Tersanesi proje ve inşa sorumluluğunu üstlenirken, SEFT Mühendislik de konsept, ana ve detay tasarımdan sorumlu olan taraf oldu.

28 Kasım 2018'de Türk tasarımı en büyük askeri gemi olan DİMDEG'in inşasına Sefine Tersanesi'nde NB-39 proje numarası ile başlanıldı. Türk tersanelerinde kapalı hangarda inşa edilmiş olan ilk askeri gemi olarak 25 Ekim 2021'de denize indirilen DİMDEG, donatım süreci ile Liman Kabul Testlerinin tamamlanması sonrası, 07 Ağustos 2023'te düzenlenen sancak çekme töreninin ardından aynı gün ilk seyir tecrübesini de icra etti. DİMDEG, Deniz Kabul Testleri'nin de tamamlanmasıyla 19 Ocak 2024'te düzenlenen ''Mavi Vatan'da Güç: Yeni Deniz Platformları Teslimat Töreni'' ile geçici kabulü yapılarak hizmete alındı. Hizmete alımı ile garanti süreci başlamış DİMDEG'in tam kabulü de proje takvimine uygun olarak 2025 yılı içerisinde yapılmış olacak.

DİMDEG; Derya ismi, A-1590 borda numarası, ''Geçmişten Geleceğe Destek'' sloganı ve TBNL çağrı adı ile hizmete alındı. Türk Deniz Kuvvetleri'nde Derya ismi ilk kez 18 Ekim 1982'de ABD'den kiralanan, 29 Mart 1983'te hizmete alınan, kiralama sonrası 17 Ağustos 1987'den itibaren de tamamen devralınan ve 28 Ocak 1994'e kadar hizmette kalan yatak gemisinde kullanılmıştı. Böylelikle DİMDEG ile Derya ismi Türk Deniz Kuvvetleri'nde ikinci kez bir gemiye verilmiş oldu.

DİMDEG TCG Derya hizmete Harp Filosu Komutanlığı bünyesinde bulunmakta olan Güney Görev Grup Komutanlığı bağlısı olarak başladı. Komutanı albay rütbesinde olan TCG Derya'da 14'ü subay, 62'si astsubay, 83'ü sözleşmeli erbaş/er olmak üzere toplam 159 personel görev almakta. Bunun haricinde hava aracı personeli, onarım ve diğer operasyonel ihtiyaçlar için bulundurulabilecek 160'tan fazla personel de dahil olmak üzere toplam 326 personelin gemide görev alma imkanı mevcut.

Yapı ve Temel Kabiliyetler

Denizde akaryakıt (RAS) ile konteyner ikmali (FAS), helikopter yakıt transferi (HIFR) ve helikoptere dikey ikmal (VERTREP) kabiliyetlerine sahip olan DİMDEG; 9.091 ton F-76 dizel gemi yakıtı, 1.121 ton JP-5 hava aracı yakıtı, 812 ton temiz su ve standart boyda (12 metre) 48 konteyner taşıyabilmekte. DİMDEG, gelişen proje dahilinde insansız deniz ile hava araçlarının taşınması ile kullanılması ve deniz ile hava unsurlarının belli seviyede bakım onarımlarının yapılabilmesi için de uygun olarak tasarlandı. DİMDEG'de geniş sağlık hizmeti ile cerrahi müdahale imkanı da bulunmakta. Dört geminin tüm ikmal ihtiyaçlarını karşılamak üzere tasarlanmış olan DİMDEG, aynı anda üç gemiye ikmal yapabilme kabiliyetine sahip. DİMDEG'in ayrıca komuta-kontrol gemisi olarak da kullanılabilmekte.

199,90 metre tam boy, 24,40 metre azami genişlik, 7 metre su çekimi ve 26.115 ton tam yüklü deplasmana sahip olan DİMDEG 12 kat güverteden oluşmakta. Dizel makine veya gaz türbin ve elektrik makine kombini (CODOG-E) tahrik yapısına sahip, toplam güç üretimi 46 MW olan DİMDEG'de her biri 30.844 beygir güç üretebilen iki adet General Electric LM2500 Gaz Türbin, her biri 9.762 beygir güç üretebilen iki adet MAN 16V28/33D Dizel Ana Makine, her biri 1.005 beygir güç üretebilen iki adet Marelli Motori Elektrik Makine, iki şaft, kontrol edilebilir beş palli iki pervane ve Data Hidrolik dümen sistemi ile iki dümen yelpazesi bulunmakta. Türk Deniz Kuvvetleri'nde ilk ve mevcut olarak tek örnek olan CODOG-E tahrik yapısı ile gaz türbin, dizel makine ve elektrik makineleri ayrı ayrı kullanılabilmekte. Gemide 1.341 beygir güçte bir adet baş itici de yer almakta. DİMDEG yüksek deniz durumlarında etkin kalma ve yüksek manevra kabiliyetine de sahip. Tam yüklü halde ulaşabildiği 24 knot sürati ile DİMDEG dünyadaki en yüksek sürat imkanına sahip ikmal gemilerinden biri durumunda. DİMDEG'e her biri 1.660+ beygir güç üretebilen dört adet dizel jeneratör ile elektrik enerjisi sağlanmakta. Bu elektrik gücü yeni sistem entegrasyonları için de ihtiyaç duyulabilecek gücü karşılama imkanı vermekte. DİMDEG, 14 knot iktisadi sürati ile 4.500 deniz mili üzerinde seyir siasına ulaşabilmekte, azami personel kapasitesi olan 326 personelin bulunması halinde 30 günden fazla, 80 personelin bulunması durumunda ise 120 günden fazla ikmalsiz seyir icra edebilmekte.

DİMDEG üzerinde yakıt ikmali için dört adet Bosch Rexroth ikmal sistemi ile pupa tarafta bir Bosch Rexroth yüzdürmeli ikmal sistemi, konteyner ile diğer taşıma ihtiyaçları için biri 22 ton, ikisi 20 ton güvenli taşıma kapasitesine sahip toplam üç adet GÜDERSAN vinç ve ayrıca daha düşük taşıma kapasitesine sahip üç vinç de bulunmakta. DİMDEG ayrıca Türk Deniz Kuvvetleri için IACS Ortak Yapısal Kuralları'na (CSR) uygun olarak da inşa edilen ilk gemi durumunda. CSR kapsamda ADVENS Mühendislik tarafından gemideki beş kargo bölgesinin 150 farklı yükleme durumunda tepki analizleri yapıldı. Gemi içerisinde mühimmat ile diğer ikmal mazlemesini taşıma amacıyla tasarlanan, 7.5 ton taşıma kapasitesine sahip yük asansörü de deniz koşullarında eğim ile sarsıntılar nedeniyle oluşabilmesi muhtemel risklere karşı uygun yapıda SEFT Mühendislik ve HTKM Mühendislik iş birliğinde geliştirildi.

DİMDEG'in klaslama hizmeti, askeri gemi klaslamasını ilk kez yine bir ikmal gemisi projesi ile gerçekleştirmiş olan Türk Loydu tarafından, Türk Loydu Askeri Gemi Klaslama Kuralları dahilinde gerçekleştirildi. DİMDEG Projesi'nde, Elektromanyetik Girişim ile Elektromanyetik Uyumluluk (EMI/EMC) analiz ile testleri ASELSAN ve Entegre Lojistik Destek Hizmetleri (ILS) de GelişimPark tarafından yürütüldü.

Projede tahrik, yakıt ikmal, ısıtma soğutma iklimlendirme havalandırma (HVAC-R) ile çeşitli bantlardaki uydu mahabere sistemleri, pervane ve seyir radarları gibi çeşitli sistemler yurt dışından temin edilirken buna karşın ilk olarak hedeflenilen %77'nin de üzerinde yerli katılım gerçekleşti.

Yakın Savunma Kabiliyetleri

DİMDEG'in yakın hava savunması için projenin ilk safhasında Phalanx Mk-15 planlanmaktayken gelişen tasarım ile talepler ve ayrıca ASELSAN'ın yüksek etkinlikli milli bir çözüm olarak Gökdeniz'i geliştirmesi sonrası karar bu yönde değişti. DİMDEG'de biri baş kasara, diğeri hangar üstüne gelecek şekilde yerleşik iki adet ASELSAN Gökdeniz 100/35/StA Yakın Hava Savunma Sistemi yer almakta. İki namluya sahip olan Gökdeniz, her bir namludan dakikada azami 550 olmak üzere toplam 1.100 ve ASELSAN ATOM 35mm parçacıklı dip tapalı akıllı mühimmat ile etkili 4, azami 12.50 kilometreye kadar atış yapabilmekte. Gökdeniz, dönüş kabiliyeti ile deniz tabanına yakın gidiş yapabilen (sea-skimming) füzelerden, yüksek açı ve irtifadaki hava hedeflerine kadar geniş açıda etkili atış yapabilmekte. Gökdeniz'de hedef araması için ASELSAN Mar-D Aktif Faz Dizili (AESA) X-Bant Radar, atış kontrolü için ASELSAN Akrep AKR-D Ku-Bant Radar ve radarla bütünleşik olarak termal kamera, gündüz kamerası ile lazer mesafe bulucudan oluşan elektro-optik sensör paketi de yer almakta.

Yakın yüzey tehditlerine karşın altı adet MG3 7.62mm Makineli Tüfek haricinde DİMDEG'in üzerinde hangar üstü hizasında, yüksek konuma yerleşik iki adet ASELSAN Smash 200/25 25mm Uzaktan Komutalı Silah Sistemi de bulunmakta. Rheinmetall Oerlikon KBA kullanılan Smash 200/25, çift yönlü mühimmat beslemesi, toplam 250 adet mermi kapasitesi ve dakikada 600 mermi atış hızı, -15 ile +55 derece yükseklik ve kendi etrafında saniyede 60 derece hızla tam dönüş yapabilmekte. Ayrıca, Smash 200/25 ile bütünleşik olarak termal kamera, TV kamera ve lazer mesafe ölçme cihazından oluşan, sistemden bağımsız olarak -30 ile +80 derece yükseklik ve 10 derece yatay dönüş yapabilen elektro-optik sensör paketi de bulunmakta.

Elektronik, Seyir ve Gözetleme Sistemleri

ARMERKOM tarafından geliştirilen ve HAVELSAN tarafından tedarik edilen, milli GENIEWARE arakatman yazılımı üzerinde çalışan Ağ Destekli Veri Entegre Savaş Yönetim Sistemi'nin (ADVENT) suüstü platformları için tasarlanan versiyonu olan Kalyon DİMDEG'de yer almakta. ADVENT'in getirdiği önemli avantaj olarak sistemin açık bir mimariye sahip olması beraberinde diğer sistemlerle kolay uyumlandırılabilir olması. ADVENT ortak harekat, eğitim, angajman kabiliyeti ile durumsal farkındalık, doğru karar ve kaynakların efektif kullanımına imkan vermekte. ADVENT SYS sayesinde muhtemel ihtiyaç ve istekler doğrultusunda gelişebilecek, çeşitli silah ve karşı tedbirler gibi sistem entegrasyonları, esnek bir tasarım yapısına sahip olması ile de buna imkan veren DİMDEG'de kolaylıkla gerçekleştirilebilir.

Projede önemli alt yüklenicilerden biri olan YALTES, proje için SYS operatör konsolları, SYS ile video ağları, arayüz kabinetleri ve Entegre Platform İzleme ile Yönetim Sistemi (EPKİS) dahilinde kapalı devre kamara (CCTV), stabilite yazılımı, yapısal dayanım izleme, alarm izleme, yangın algılama, yangınla mücadele ile hasar kontrol, gemide eğitim, kargo denge kontrol sistemlerini DİMDEG'e temin etti.

DİMDEG'de üç boyutlu hava-yüzey arama radarı olarak bulunan ASELSAN Mar-D azami 100 kilometreye kadar -5 ile +70 derece yükseklik aralığında izleme ve takip edebilmekte. Mar-D ayrıca gemideki Gökdeniz YHSS'ler üzerinde de bulunmakta. Seyir radarı olarak bulunan iki adet NG Sperry Marine VisionMaster FT aynı anda sürati 150 knot altında olan 100 radar hedefi ile 240 AIS hedefini tespit etme kabiliyetine sahip.

DİMDEG'de ASELSAN tarafından geliştirilen ve/veya tedarik edilen KULAÇ İskandil, AND 510D Ataletsel Navigasyon, MİTOS Askeri Gemi Elektronik Harita Sergileme ve Bilgilendirme Sistemi (WECDIS) seyir yardımcıları, DEMES Meteorolojik Ölçüm Sistemi, Savaş Gemisi Otomatik Tanımlama Sistemi (W-AIS) ile ayrıca hava araçları için taktik hava seyrüsefer sistemi (TACAN) bulunmakta. ASELSAN tarafından geliştirilen milli Dost-Düşman Tanımlama (IFF) Sistemi de DİMDEG'de yer almakta.

Elektro-Optik gözetleme için DİMDEG'de ASELSAN DenizGözü Kırlangıç bulunmakta. 10 kat optik yakınlaştırma yapabilen Kırlangıç üzerinde gündüz kamerası, lazer mesafe ölçer ve lazer noktalayıcı sistemler bulunmakta. Elektro-Optik gözetleme için ayrıca Gökdeniz ve Smash üzerindeki sistemleri de kullanmak mümkün.

Muhabere ve Veri Sistemleri

Uydu ve gemi içi muhabere sistemlerinde yüklenici taraf olan ASELSAN, kendi ürünü AcroSAT X150-M (TUMSİS) X-Bant UMS'yi temin ve Ku-Bant uydu TV, Ku-Bant, Ka-Bant, Intellian Inmarsat UMS'lerini tedarik, Link 11, 16, Link 22 iletişim sistemlerini temin, yine gemi içi iletişim için kendi ürünleri olan gemi telefon, S/P telefon, alarm-anons sistemi, 4700 el telsizleri ve 9671 tesliz sistemini de temin etti. DİMDEG'de standart VF/VHF/UHF telsiz iletişim imkanlarına da bulunmakta. Gemi üzerinde AcroSAT X150-M UMS yaşam mahali üzerine, uydu TV ikmal kontrol istasyonu üzerine ve diğer UMS'ler de ikmal istasyonları üzerine yerleşik bulunmakta.

HAVELSAN yükleniciliğinde de SYS haricinde DİMDEG için Gemi Veri Dağıtım Sistemi (GVDS), Gemi Bilgi Sistemi (GEBİS), Mesaj İşletim Sistemi (MİS) tedarik ve entegrasyonu yapıldı.

Hava ve Deniz Araçları

DİMDEG, 16 tona kadar ağırlığı bulunan hava araçlarına uygun kapasitede bir helikopter platformu ile biri helikopterlere, biri de insansız hava araçlarına uygun yapıda olan iki hangara sahip. DİMDEG'de STM ve Altınay iş ortaklığında geliştirilen KUŞKAPAN Helikopter Yakalama ve Transfer Sistemi kullanırken, helikopter platformu ile hangarın sertifikasyon, mühendislik, dizayn, uygulama ve süreç yönetimi HeliPlat tarafından, helikopter platform sertifikasyon süreci ise SONİTUS Mühendislik tarafından yapıldı. KUŞKAPAN, helikopter yakalama aracı, operatör konsolu, güç sistemi, iniş için pilot yönlendirme ışıkları ve lazer görüntüleme birimlerinden oluşmakta. Deniz durumu 4'te, 30 derece eğime kadar gece ve gündüz şartlarında etkin olarak çalışabilen KUŞKAPAN ile helikopter üç saniyede kadar kısa sürede yakalanabilmekte.

İDA operasyonları için de uygun olarak tasarlanan DİMDEG, en yüksek taşıma kapasitesine sahip olan vinci ile üzerinde mevcut İDA projeleri arasında en yüksek deplasmana sahip ve henüz envantere giriş yapmış ilki olan MARLİN dahil, diğer vinçlerin de taşıyabileceği SANCAR, ULAQ ve SALVO İDA'ların tamamını bulundurabilme, idame etme, gerekmesi durumunda bakım ve onarımının yapılması imkanına da sahip.

DİMDEG'de biri yaşam mahalinin iskele tarafında ve diğer üçü de güverte üzerinde olmak üzere toplam dört adet sert karinalı şişme vasıta da bulunmakta. Yaklaşık 10 personel kapasitesine sahip bu vasıtalar 25 knot üzeri sürate ulaşabilmekte.